Kozioróg dębosz
Czym jest kozioróg dębosz? Kozioróg dębosz znany również jako kózka dębosz jest największym występującym w Polsce przedstawicielem rodziny kózkowatych. Występowanie kozioroga dębosza – gdzie można spotkać szkodnika Kozioróg dębosz jest powszechny na terenie Europy, a zwłaszcza w jej południowej i centralnej części. Obszar jego występowania rozciąga się od Francji aż po Ukrainę oraz od Włoch i Bałkanów aż po południową Szwecję. Kozioróg dębosz występuje również w Azji mniejszej oraz na Kaukazie. W Polsce występuje rzadko i wysypowo miejscach w których znajdują się stare dęby. W naszym kraju najliczniejszy jest on w parku krajobrazowym Dolina Baryczy. Jest rzadki i chroniony za równo w Polsce jak i w innych państwach w których występuje. Żerowanie kozioroga dębosza – drewno atakowane przez szkodnika Kozioróg dębosz jak sama nazwa wskazuje to robak, który żeruje na różnych gatunkach dębów. W Polsce są to dąb szypułkowy i bezszypułkowy. Poza Polską ten drewnożerny chrząszcz żeruje również na innych gatunków dębów, a nawet na innych gatunkach drzew w tym miedzy innymi bukach, grabach, grochodrzewach, orzechu włoskim i wiązie. Kozioróg dębosz występuje w luźnym drzewostanie pozbawionym podszytu oraz podrostu. Warunki takie najczęściej występują w parkach, alejach i zadrzewieniach przydrożnych oraz w przypadku samotnie stojących drzew. Najczęściej atakowane przez kozioroga dębosza są stare, grube drzewa liczące sobie więcej niż 100 lat. Kozioróg dębosz to robak który zasiedla żywe drzewa posiadające lokalne uszkodzenia w tym również drzewa opanowane przez patogeniczne grzyby. Koziorogi dębosze mogą atakować całe drzewa lub ich pojedyncze gałęzie. Najliczniejsze są w dolnych, dobrze oświetlonych częściach pni i właśnie w tych miejscach powodują one największe zniszczenia. Jak wygląda kozioróg dębosz? Osobniki dorosłe kozioroga dębosza mają od 24 do 56 milimetrów długości. Są one brunatnoczarne. Wyjątkiem jest tu koniec pokryw, który stopniowo przechodzi w barwę czerwonobrunatną. Boki przedplecza zakończone są dwoma wyrostkami. Pierwszy z nich jest tępy, a drugi wyciągnięty w kolec. Pokrywy kozioroga dębosza są chropowate i ziarenkowane. Szczególnie silnie widoczne jest to w ich nasadowej części. Owłosienie przedplecza oraz pokryw kozioroga dębosza jest niewyraźne i skąpe. Kozioróg dębosz jest blisko spokrewniony z koziorogiem bukowcem. Gatunki te odróżnić można od siebie po drugim członie czułków który u kozioroga dębosza ma taką samą długość co szerokość. Czułki samców kozioroga dębosza są wyjątkowo długie. Są one 1,5 razy dłuższe od długości ciała tego owada. Czułki samicy są niewiele krótsze od czułków samców. Ich długość jest równa długości ciała samicy. Rozmnażanie się i rozwój kozioroga dębosza Osobniki dorosłe kozioroga dębosza pojawiają się od połowy maja do początku września. Nasilenie rójki największe jest w czerwcu. W dzień osobniki dorosłe ukrywają się w znajdujących się w drewnie otworach wylotowych, dziuplach, spękaniach w korze oraz w innych tego typu miejscach. Kopulacja odbywa się głównie w godzinach wieczornych. Samice składają około 100 jaj. Składane są one przez nie pojedynczo w szczelinach kory i szparach. Żółtawe jaja kozioroga dębosza mają od 2,5 do 4 milimetrów długości. Skorupka jaja pokryta jest gęstymi, stojącymi haczykami. Jeden z biegunów jaja jest pomarszczony, a drugi gładki. Larwy kozioroga dębosza wylęgają się z jaj po upływie około dwóch tygodni od ich złożenia. Larwy kozioroga dębosza osiągają do 100 milimetrów długości. Ich głowa jest jasnożółta, a na przedniej krawędzi rdzawa. Wygryzają one nieregularne chodniki. Żerowanie larw początkowo odbywa się w korze. Jest tak aż do początku lata roku następującego po roku w którym złożono jaja. Dopiero latem zaczynają one odżywiać się również zewnętrznymi warstwami bielu, łykiem i kambium. Wygryzają one spłaszczone, placowate chodniki w drewnie. Miejsca chore i nadgniłe omijają. Uszkodzenia miazgi powodują intensywny wypływ soku. Intensywny wypływ soku powoduje pojawianie się na korze ciemnych plam. Około połowy lata w trzecim roku żerowania larw wygryzają one w drewnie łukowaty chodnik o owalnym przekroju. Chodnik ten zakończony jest hakowatą kolebą poczwarkową. Kolebka ta ma 10 centymetrów długości i 3 centymetry szerokości. Całe żerowisk larwalne jest wyjątkowo długie i ma ono około 1 metra. Przed przepoczwarzeniem larwa wygryza okrągły otwór wylotowy, który ma około 20 milimetrów szerokości. Przepoczwarzenie ma miejsce na przełomie lipca i sierpnia. Żółtawe poczwarki mają od 30 do 70 milimetrów długości. Chrząszcze nie opuszczają kolebki w roku w którym nastąpiło przeobrażenie, lecz dopiero w roku następnym. Cały rozwój najczęściej trwa od 3 do 4 lat, ale może on przedłużyć się aż do 5 lat. Uszkodzenia drewna wyrządzane przez kozioroga dębosza Kozioróg dębosz jest groźnym szkodnikiem dębów. Jego działalność może doprowadzić nawet do całkowitego obumarcia drzew w których odbywa się jego żerowanie. Wartość użytkowa drewna pochodzącego z takich dębów jest znacząco obniżona. Często nadaje się ono wyłącznie na opał. W drewnie drzew martwych kozioróg dębosz nie żeruje. Na szczęście zniszczenia powodowane przez kozioroga dębosza nie są duże ponieważ jest on dość rzadki. Ze względu na swoją rzadkość gatunek ten nie jest w Polsce zwalczany.
Włochatek brodaty
Włochatek brodaty (Anisarthron barbipes) Gdzie można spotkać włochatka brodatego? – Występowanie szkodnika Włochatek brodaty występuje głównie na terenie środkowej Europy. Południowy zasięg jego występowania sięga aż do północnych Włoch, a wschodni do południowo-zachodniej Ukrainy. Na terenie Polski widywany jest on rzadko. Trudno jednak stwierdzić czy jest to spowodowane jego rzadkością czy też skrytym trybem życia który prowadzi ten drewnożerny chrząszcz. Szczególnie często pojawia się on w zadrzewieniach miejskich wzdłuż szlaków komunikacyjnych oraz na obrzeżach obszarów leśnych. Żerowanie – czyli co je włochatek brodatkowy? Włochatek brodaty rozwija się w różnych gatunkach drzew liściastych takich jak między innymi buki, graby, jabłonie, jesiony, klony, lipy, olchy, orzechy włoskie, topole i wiązy. Szczególnie często rozwija się on w kasztanowcu zwyczajnym. Często występuje na odsłoniętych fragmentach drewna zaatakowanych wcześniej przez kołatkowate. Jak wygląda włochatek brodaty Osobniki dorosłe włochatka brodatego mają od 5 do 12 milimetrów długości. Ich ciało jest wydłużone i niemal równoboczne. Pokryte jest ono gęstymi, kosmatymi włoskami o czerwonobrunatnej barwie. Długość czułków samców jest większa od długości ciała samców, a długość czułków samic równa długości ich ciał. Warto zwrócić uwagę na fakt, że zróżnicowanie w długości czułków jest dość powszechne wśród owadów żerujących w drewnie. Często zdarza się u nich, że czułki samców są znacząco dłuższe od czułe samic. Obok włochatka brodatego jest tak w przypadku takich żerujących w drewnie owadów jak nadobnica alpejska, wonnica piżmówka, kurtek mniejszy, koszówka drobna, goniec ostrokrywka, dyląż garbarz, borodziej próchnik i głaszczyn brodaty. Sytuacja odwrotna polegająca na tym, że to czułki samicy są dłuższe zdarza się niezwykle rzadko. Piąty człon czułków włochatka brodatego jest niemal równie długi jak człon trzeci i czwarty razem wzięte. Szerokość przedplecza jest dużo większa od jego długości. Po bokach jest ono delikatnie zaokrąglone. Głowa oraz przedplecze włochatka brodatego są czarne. Pokrywają je długie, gęste, odstające i czerwonożółte włosy. Na czerwonobrunatnych pokrywach włosy są krótsze, rzadsze i jaśniejsze. Na każdej z pokryw znajdują się dwa podłużne żeberka. Rozmnażanie się i rozwój włochatka brodatego Osobniki dorosłe włochatka brodatego pojawiają się od czerwca do lipca. Najczęściej pojawiają się one na materiale lęgowym larw oraz kwitnących drzewach i roślinach zielnych. Jaja składane są przez samice włochatka brodatego po kilka sztuk w szczelinach drewna. Po wylegnięciu się z jaj larwy żerują blisko siebie. Ich żerowanie odbywa się głównie w części bielastej drewna. Larwy osiągają do 16 milimetrów długości. Pokryte są one krótkimi, gęstymi szczecinkami. Głowa larw jest jasnożółta za wyjątkiem brunatnej krawędzi przedniej. W przedniej części przedplecza znajdują się rzadkie nieregularne bruzdki i jasnożółtawe plamy. Na ostatnim segmencie ich odwłoka znajdują się szeroko rozstawione, zagięte do przodu parzyste kolce. Najczęściej chodniki larwalne przebiegają wzdłuż osi drewna. Częściowo zapełnione są one wygryzionymi z drewna wiórkami i trocinkami. Końcowa część chodników ma 3 milimetry długości. Przepoczwarzenie odbywa się w końcowej części chodnika znajdującej się płytko pod powierzchnia drewna. Osobniki dorosłe opuszczają swoje chodniki przez otwory wylotowe mające 2,5 na 3 milimetry. Cykl rozwojowy włochatka brodatego trwa od dwóch do trzech lat.
Rębacz dwupaskowy
Występowanie rębacza dwupaskowego Rębacz dwupaskowy powszechnie występuje na terenie Kaukazu, Zakaukazia, Armenii i Azji Mniejszej. Na terenie Polski występuje on głównie w lasach sosnowych i świerkowych znajdujących się na terenach górskich i przedgórzu w południowej części kraju. W pozostałych częściach Polski ten drewnożerny robak pojawia się głównie na skutek zawleczenia z drewnem, ale zdarza się to rzadko. Żerowanie rębacza dwupaskowego – drewnożerny robak Rębacz dwupaskowy jest owadem polifagicznym. Oznacza to że ten drewnożerny robak żeruje na wielu gatunkach drzew. Najczęściej są to drzewa iglaste takie jak świerki, sosny, jodły i modrzewie. Ten robak w drewnie spotykany jest również na wielu gatunkach drzew i krzewów liściastych zdarza się to jednak rzadziej niż w przypadku drzew iglastych. Drzewa liściaste na których żeruje rębacz dwupaskowy to czarny bez, buk, brzoza, dąb, grab, głóg, jesion, jarzębina, lipa, leszczyna, topola, olcha, żarnowiec i wierzba. Wśród drzew liściastych na których żeruje znajdują się również drzewa owocowe takie jak jabłonie, grusze i wiśnie. Rębacz dwupaskowy opanowuje drzewa leżące. Rzadziej ten robak w drewnie pojawia się na przyziemnych partiach drzew stojących. Szczególnie często ten drewnojad pojawia się w wilgotnym drewnie sosnowym, które zasiedlane jest również przez inne robaki w drewnie takie jak szczapówka oraz wykarczak sosnowiec. Jak wygląda rębacz dwupaskowy – morfologia Osobniki dorosłe rębacza dwupaskowego mają od 12 do 22 milimetrów długości. Są czarne. Czułki czerwonobrunatne z wyjątkiem ich pierwszego członu, który jest czarny. Długość czułków uzależniona jest od płci rębacza dwupaskowego. Czułki samic są krótsze niż samców. Długość ich przedplecza jest taka sama jak szerokość. Na każdej z pokryw znajdują się trzy podłużne, gładkie żeberka. Górna część ciała jest połyskująca i rzadko pokryta delikatnymi włoskami. Typowy osobnik rębacza dwupaskowego ma czarne pokrywy z czerwonobrunatnymi bocznymi krawędziami i wierzchołkiem. Na każdej z pokryw znajdują się po dwa żółte, ukośne paski z których jeden znajduje się przed połową pokrywy, a drugi z nich za połową pokrywy. Larwy rębacza dwupaskowego są silnie spłaszczone grzbietowo-brzusznie. Osiągają one do 34 milimetrów długości. Ich głowa jest nieznacznie szersza od przedtułowia. Poczwarki rębacza dwupaskowego mają od 14 do 21 milimetrów długości.
Węglarek czerwonorudy
Gdzie można spotkać węglarka czerwonorudego? Węglarek czerwonorudy występuje w środkowej i południowej Europie. W Polsce jego nieliczne stanowiska zlokalizowane są głównie w starych sadach i w lasach dębowych. Szkodniki martwych i obumierających drzew – Węglarek czerwonorudy Węglarek czerwonorudy rozwija się w brzozach, bukach, dębach, klonach, leszczynach, olszach, orzechach włoskich, osicach, głogach, różach i tarninach. Rozwija się on również na różnych gatunkach drzew owocowych takich jak między innymi grusze, jabłonie i śliwy. Węglarki czerwonoude zasiedlają pnie i mające co najmniej 2 centymetry szerokości gałęzie obumierających oraz martwych drzew których wiek wynosi od 60 do 100 lat. Węglarki czerwonoude mogą również żerować w ułożonym w stosy drewnie opałowym. Jak zbudowany jest i jak wwygląda węglarek czerwonorudy? Osobniki dorosłe węgarka czerwonorudego mają od 8 do 13 milimetrów długości. Są one czarne. Jedynym wyjątkiem są uda, które są czerwone, ale tylko w nasadowej części. Na członach czułków nie ma kolcowatych wyrostków występujących u blisko z nim spokrewnionego węglarka matowego. Są one jedynie lekko kanciasto rozszerzone. Czułki samców są dłuższe od ciał samców, a czułki samic krótsze od ciał swoich właścicielek.
Bogatek Ośmioplamkowy
Czym jest bogatek ośmioplamkowy ? Bogatek ośmioplamkowy to drewnożerny chrząszcz z rodzaju Bupretis i rodziny bogatkowatych. Bogatkowate – groźne szkodniki wtórne drewna Bogatkowate to kosmopolityczna rodzina roślinożernych owadów zaliczana do rzędu chrząszczy, podrzędu wielożernych oraz infrarzędu Elaterifotmia. Beznogie larwy bogatkowatych żerują w roślinach liściastych i iglastych. Wiele spośród gatunków bogatkowatych to groźne szkodniki wtórne drewna. Atakują głównie drzewa osłabione przez grzyby lub uszkodzone. Przyczyniają się do rozkładu martwych drzew. Dzięki temu nie gromadzą się one w dużych ilościach, a zawarta w nich materia i energia szybko przepływają do innych organizmów. Obok bogatka ośmioplamkowego najbardziej znani przedstawiciele tej rodziny to bogatek wiejski, bogatek dziewięcioplamkowy, bogatek wspaniały, kwietniczek dwojaczek, opiętek białowieski, opiętek dwuplamy, przypłaszczek granatek i miedziak sosnowiec. Gdzie występuje bogatek Ośmioplamkowy Bogatek ośmioplamkowy jest szeroko rozpowszechniony na terenie Europy w tym zwłaszcza w jej wschodniej części. Poza Europą bogatek ośmioplamkowy występuje również w Afryce Północnej w Syberii i na Kaukazie. Na terenie Polski bogatek ośmioplamkowy występuje w całym kraju. Zasiedla on głównie drzewa znajdujące się w miejscach dobrze nasłonecznionych. Żerowanie bogatka ośmioplamkowego w drewnie Larwy bogatka ośmioplamkowego rozwijają się w martwym i suchym drewnie drzew iglastych. Szczególnie często te drewnożerne robaki rozwijają się w sosnach. Pędy tych drzew ulubionym pokarmem larw bogatka ośmioplamkowego. Rozwój larw bogatka ośmioplamkowego może następować za równo w drewnie które ma korę jak i w drewnie okorowanym. Bogatki ośmioplamkowe to robaki w drewnie stojącym, leżącym, pniakach i konstrukcjach wykonanych z drewna żerujące. Jak wygląda bogatek ośmioplamkowy ? Osobniki dorosłe bogatka ośmioplamkowego mają od 9 do 13 milimetrów długości. Są granatowe lub fioletowe. Na ich pokrywach znajdują się żółte plamy. Najczęściej są to 4 plamy na każdej z pokryw. Ponadto na pokrywach znajdują się zagłębione bruzdy. Wewnątrz bruzd znajdują się szeregi żółtych kropek. Na wierzchołku każdej z pokryw znajduje się głębokie, eliptyczne wcięcie. Larwy bogatka ośmioplamkowego osiągają do 35 milimetrów długości. Pierwszy pierścień odwłoka larwy bogatka ośmioplamkowego jest około dwukrotnie szerszy od jego środkowych segmentów. Rozwój bogatka ośmioplamkowego Osobniki dorosłe bogatków ośmioplamkowych pojawiają się od czerwca aż do końca sierpnia. Jaja składane są przez samice bogatka ośmioplamkowego w szczelinach kory. Jeśli drewno na którym składane są jaja nie ma kory jaja składane są przez samice bogatka ośmioplamkowego w szparach w drewnie. Żerowanie larw bogatka ośmioplamkowego początkowo odbywa się pod korą, a następnie w drewnie. Bogatek Ośmioplamkowy – żerowanie i szkody w drewnie Szkody powodowane przez bogatka ośmioplamkowego są podobne do szkód powodowanych przez inne gatunki żerujących w lesie bogatków i polegają głównie na niszczeniu przez te robaki w drewnie różnego rodzaju drewnianych konstrukcji znajdujących się na terenach leśnych.
Zmorsznik czarny
Zmorsznik czarny (Stictoleptura scutellata) jest gatunkiem chrząszcza z rodziny kózkowatych. Występowanie zmorsznika czarnego Zmorsznik czarny (Stixtoleptura scutellata) jest szeroko rozprzestrzeniony na terenie Europy. Występuje w Irlandii, Anglii, Danii, południowej Szwecji oraz w całej Europie środkowej i południowej. Poza Europą występuje na Kaukazie, w Azji Mniejszej, w Armenii oraz w północnym Iranie. W Polsce zmorsznik czarny podobnie jak blisko z nim spokrewnieni zmorsznik krwisty i zmorsznik jodłowy występuje głównie w górach i w rejonach górskich. Żerowanie zmorsznika czarnego Zmorsznik czarny jest gatunkiem polifagicznym czyli żerującym na wielu gatunkach roślin. Nie jest to standardem wśród szkodników drewna ponieważ wiele spośród nich żeruje tyko w jednym gatunku drewna. Na przykład bogatek spiżowy (Bupretis haemorrkoidalis) żeruje wyłącznie na jodle, kapturnik zbożowiec (Rhyzopertha dominica) i kapturnik drobny (Dinoderus minutus) żerują wyłącznie na dębie, wonnica piżmówka (Aromia moschata), plamkówka wierzbówka (Phytobia cambii) i dłużynka dwukropkowa (Oberea oculata) żerują wyłącznie na wierzbie, trocinarka południca (Lamellocossus terebra) żeruje wyłącznie na topoli, a plamkówka brzozówka (Phytobia betulae) żeruje wyłącznie na brzozie. Wiele gatunków owadów żerujących w drewnie żeruje tylko w dwóch jego gatunkach. Miedziak sosnowiec (Chalcophora mariana), bogatek dziewięcioplamkowy (Bupretis novemmaculata), bogatek ośmioplamkowy (Bupretis octuguttata), stukacz świerkowiec (Ernobius mollis), wałczyk stalowy (Magdalis frontalis), wałczyk szpilkowiec (Magdalis phlegmatica) i wałczyk fioletowy (Magdalis violacea) żerują wyłącznie w sośnie i świerku. Kołatek rudonogi (Anobium rufipes) żeruje wyłącznie w grabie i olszy. Wyschlik wierzbowiec (Ptilinus fuscus), rzemlik topolowiec (Saperda carcharias), rzemlik osikowiec (Saperda populnea), trzeń spłaszczony (Cossonus linearis), przeziernik topolowiec (Paranthrene tabaniformis) i przeziernik mróweczka (Synanthedon formicaeformis) żerują wyłącznie w wierzbie i topoli. Drwionek okrętowiec (Lymexylon navale) żeruje wyłącznie w buku i dębie. Przeziernik Olchowiec (Synanthedon speciformis) żeruje wyłącznie w brzozie i olszy. Drewnożernych owadów żerujących tylko w jednym lub dwóch gatunkach drewna jest oczywiście sporo więcej. Tu wymieniliśmy tylko niektóre z nich. Zmorsznik czarny to drewnożerny robak, który spotykany jest głównie w drzewostanach starszych oraz średniowiekowych. Najczęściej rozwija się w buku pospolitym. Może rozwijać się również w drewnie innych drzew liściastych w tym między innymi brzozy, dębu, grabu, leszczyny i olchy. Larwy zmorsznika czarnego żerują w twardym i wilgotnym drewnie żywych, ale uszkodzonych mechanicznie drzew. Mogą żerować również w rozłożonym przez grzyby miękkim drewnie leżących na ziemi gałęzi i konarów, w koronach drzew, pniakach, drewnie stosowym i tylcach złomów. Jak wygląda zmorsznik czarny? Osobniki dorosłe zmorsznika czarnego są czarne. Sporadycznie spotykane są okazy zmorszników czarnych mające żółte lub brunatnożółte pokrywy. Zmorszniki czarne osiągają od 12 do 22 milimetrów długości. Przedplecze zmorszników czarnych jest bardzo grubo punktowane. Na jego środku znajdują się krótkie, przylegające, skierowane do tyłu włoski. Pokrywy samców silnie zwężają się ku końcowi. Pokrywy samic są dużo większe od pokryw samców i niemal równoboczne. Pokrywy są punktowane. W przedniej ich części punktowanie jest rzadkie i grube, a w końcowej ich części punktowanie jest delikatne. Pokrywy samców są błyszczące, a pokrywy samic pozbawione są połysku. Tarczka pokryta jest tomentem czyli drobnymi włoskami. W przypadku samic włoski te są złotożółte, a w przypadku samców srebrzystobiałe. Rozmnażanie się i rozwój zmorsznika czarnego Osobniki dorosłe zmorsznika czarnego pojawiają się od czerwca do sierpnia. Najczęściej pojawiają się one na krzewach bezu czarnego i tawuli, materiale lęgowym larw lub podobnie jak jest to w przypadku blisko z nim spokrewnionego zmorsznika jodłowca roślinach zaliczanych do baldaszkowatych. Larwy zmorsznika czarnego osiągają do 32 milimetrów długości. Żerowanie larw początkowo odbywa się w wierzchnich warstwach drewna. Dopiero później przenosi się ono do jego głębszych warstw w których to warstwach larwy zmorsznika czarnego wygryzają długie, kręte i szerokie na około 10 milimetrów chodniki. Chodniki te ściśle wypełniane są przez larwy zmorsznika czarnego ekskrementami i trocinkami. Ze względu na znaczące podobieństwa wygląd tych chodników łatwo pomylić można z wyglądem chodników nadobnicy alpejskiej zwłaszcza, że często zasiedla ona buki wspólnie ze zmorsznikiem czarnym. Pod koniec swojego rozwoju larwy zmorsznika czarnego sporządzają kolebkę poczwarkową. Kolebka ta zlokalizowana jest w pobliżu powierzchni drewna. Ma ona około 30 milimetrów długości. Ułożona jest wzdłuż włókien. Przepoczwarzanie się larw zmorsznika czarnego odbywa się pod koniec maja lub w początkach czerwca. Chrząszcze wylęgają się z nich po upływie dwóch tygodni. Na zewnątrz wychodzą one przez koliste otwory wylotowe mające od 4 do 7 milimetrów średnicy. Szkody jakie powoduje zmorsznik czarny Szkody powodowane przez zmorsznika czarnego nie są tak duże jak jest to w przypadku innych gatunków zmorszników takich jak na przykład zmorsznik czerwony, zmorsznik jodłowiec czy zmorsznik krwisty. Jest tak ponieważ zmorszniki czarne żerują głównie w drewnie martwym w tym również w drewnie częściowo rozłożonym przez grzyby. Tylko czasami zdarza się, że zmorsznik czarny żeruje również w drewnie żywym z mechanicznymi uszkodzeniami kory.
Miazgowiec omszony
Czym jest miazgowiec omszony ? Miazgowiec omszony (Lyctus pubescens) to żerujący w drewnie chrząszcz zaliczany do rodziny miazgowców. Miazgowce Miazgowce to rodzina chrząszczy mających od 2 do 5 milimetrów długości. Wiele spośród gatunków miazgowców to groźne szkodniki drewna. Najpowszechniejsi w Polsce przedstawiciele miazgowców to obok miazgowca omszonego miazgowiec. Gdzie występuje miazgowiec omszy? Miazgowiec omszony występuje w środkowej i południowej Europie, Azji Mniejszej oraz na Kaukazie. Pojawia się w całej Polsce, ale jedynie lokalnie ten drewnożerny chrząszcz jest liczny. Jest on znacznie rzadszy niż miazgowiec parkietowiec. Żerowanie i szkody wyrządzane przez miazgowca omszonego Larwy miazgowca omszonego żerują w martwym i suchym drewnie drzew liściastych. Robaki te szczególnie upodobały sobie bielaste części dębu. Miazgowce omszone atakują drzewa stojące i leżące, tarcicę oraz wyroby wykonane z drewna. Te drewnożerne robaki zasiedlają wyłącznie drewno cechujące się znaczną zawartością skrobi. Szczególnie często atakowane przez miazgowca omszonego jest drewno pochodzące z drzew, które zostały ścięte w okresie jesienno-zimowym. Drewno tych drzew zawiera w swoim pniu przyciągające miazgowce omszone substancje zapachowe. Jak wygląda miazgowiec omszony Osobniki dorosłe miazgowca omszonego osiągają od 3 do 5 milimetrów długości. Ich ciała zazwyczaj są czarnobrunatne z wyjątkiem czerwonych czułek, przedniego brzegu przedplecza, pokryw, nóg oraz końca odwłoka. Przedplecze miazgowca omszonego jest nieregularnie czworokątne. U nasady pokryw jest ono węższe. Na pokrywach znajdują się regularne szeregi kropek. Od miazgowca parkietowca z którym jest on blisko spokrewniony odróżnić go można po wyraźnej, podłużnej i głębokiej bruździe znajdującej się na środku przedplecza. Bruzda ta kończy się jamką znajdującą się przy tylnim brzegu przedplecza. Rozmnażanie się miazgowca omszonego. W warunkach naturalnych rójka miazgowców omszonych ma miejsce od maja do czerwca. W pomieszczeniach zamkniętych osobniki dorosłe miazgowców omszonych mogą pojawiać się przez cały rok. Jaja składane są przez samice miazgowca omszonego pojedynczo do naczyń w drewnie na głębokości wynoszącej od 2 do 5 milimetrów. Pojedyncza samica składa około 70 jaj. Jaja miazgowca omszonego mają kształt walcowaty. Na jednym z ich końców znajduje się cienki wyrostek. Mają one od 1 do 1,3 milimetrów długości. Białawe larwy wylęgają się z jaj po upływie tygodnia. Początkowo ciało larwy jest wydłużone. Dopiero po pierwszym linieniu zmienia ono kształt na łukowato zgięty. Na ósmym segmencie odwłoka znajduje się duża przetchlinka pozwalająca na odróżnienie larwy miazgowca omszonego od larw kołatków takich jak kołatek domowy czy kołatek uparty. Żerowanie larw odbywa się w warstwie bielu znajdującej w pobliżu miazgi. Czasami zdarza się, że uszkadzane są przez nie również zewnętrzne warstwy drewna twardzielowego. Przebieg chodników larwalnych jest nieregularny. Mają one od 1 do 2 milimetrów średnicy. Szczelnie zapełnione są one mączką drzewną. W przeciwieństwie do wielu innych gatunków owadów w mączce drzewnej znajdującej się w chodnikach larwalnych miazgowców omszonych nie można zaobserwować wyraźnie ukształtowanych cząstek kału. Przepoczwarzenie ma miejsce w znajdującym się płytko pod powierzchnią drewna poszerzonym końcu chodnika. Poczwarki miazgowca omszonego są białe i lekko łukowato zgięte. Kształtem przypominają osobniki dorosłe miazgowca omszonego. Na zewnątrz chrząszcze wychodzą przez okrągły otwór mający od 1 do 2 milimetrów średnicy. Przeciętnie cykl rozwojowy miazgowca omszonego trwa rok niemniej w zależności od warunków w tym zwłaszcza temperatury oraz wilgotności drewna może on ulec wydłużeniu lub skróceniu. W ogrzewanych pomieszczeniach cykl ten może skrócić się do zaledwie 4 miesięcy. Szkody wyrządzane przez miazgowca omszonego Miazgowiec omszony podobnie jak blisko z nim spokrewniony miazgowiec parkietowiec i miazgowiec brunatny jest groźnym szkodnikiem wyrobów wykonanych z drewna. Nierzadko doprowadza on do ich niemal całkowitego zniszczenia. Niewielkie wymagania dotyczące wilgotności sprawiają, że miazgowce omszone podobnie jak miazgowiec parkietowiec i miazgowiec brunatny często pojawiają się w zakładach przemysłu drzewnego takich jak parkieciarnie oraz wytwórnie mebli, oklein lub sklejki.
Zagwoździk fiołkowy
Czym jest zagwoździk fiołkowy? (Callidium violaceum) Zagwoździk fiołkowy jest chrząszczem z rodzaju Callidium. W przeszłości najczęściej stosowaną nazwą zagwoździka była nazwa ściga fioletowa, a nazwa zagwoździk fioletowy była nazwą dodatkową tylko z rzadka stosowaną zamiennie. Obecnie to zagwoździk fiołkowy jest najczęściej używaną nazwą tego zwierzęcia. Nie są to wszakże jedyne jego nazwy. Znany jest on również jako zagwoździak fioletowy i zagwozdnik fiołkowy. Jak wygląda zagwoździk fiołkowy Zagwoździk fiołkowy jest owadem średniej wielkości. Rozmiary osobników dorosłych zagwoździka fiołkowego wynoszą od 8 do 16 milimetrów długości. Ciała zagwoździka fiołkowego jest silnie spłaszczone. Przedplecze zagwoździka fiołkowego jest zaokrąglone i pomarszczone. Uda wyraźnie zgrubiałe zwłaszcza w przypadku ostatniej pary. Ubarwienie zagwoździka fiołkowego jest ciemno niebieskie, niemal czarne z metalicznym połyskiem. Gdzie żyje zagwoździk fiołkowy ? Zagwoździk fiołkowy jest pospolity na terenie całej Polski. Występuje głównie w lasach iglastych i mieszanych. Często pojawia się również na terenie tartaków, zrębów i innych miejsc w których odbywa się obróbka drewna. Charakterystyczną cechą zagwoździka fiołkowego jest niechęć osobników dorosłych do opuszczania miejsc w których przyszły one na świat. Często zasiedlają je one przez wiele lat jeśli tylko nadal one istnieją. Rozwój zagwoździka fiołkowego Osobniki dorosłe zagwoździka fiołkowego pojawiają się od maj do lipca niemniej najliczniejsze są w czerwcu. Czasami bywają one widywane również w sierpniu. Osobniki dorosłe zagwoździka fiołkowego najczęściej spotykane są na drzewach należących do gatunków na których żerują ich larwy. Najczęściej są to drzewa iglaste takie jak sosny, świerki, jodły i modrzewie. Rzadziej zagwoździki pojawiają się na drzewach liściastych takich jak na przykład wierzby, dęby, olszyny, buki i drzewa owocowe. Najczęściej widywane są na drzewach martwych i suchych. Właśnie na tych drzewach odbywa się kopulacja zagwoździka fiołkowego a w znajdujących się na nich spękaniach samice składają swoje jajeczka. Żerowanie larw zagwoździka fiołkowego odbywa się pod korą. Larwy drążą tam liczne płytkie korytarze, które często przecinają się ze sobą. Wypełnione są one trocinami. Długość rozwoju zagwoździka uzależniona jest od czynników zewnętrznych w tym zwłaszcza od wilgotności drewna. Zazwyczaj rozwój ten trwa 2 lata, ale w przypadku mocno wysuszonego drewna może on trwać nawet o rok lub dwa lata dłużej. Larwy osiągają do 26 milimetrów długości. W okolicach maja lub czerwca larwy zagwoździka fiołkowego wgryzają się w drewno i tworzą w jego wnętrzu kolebkę poczwarkową w której następuje ich przeobrażenie w postaci dorosłe. Osobniki dorosłe zagwoździka fiołkowego wydostają się na zewnątrz drewna przez te same otwory przez które same wgryzły się w drewno kiedy były jeszcze larwami. W związku ze zniszczeniami powodowanymi w drewnie zagwoździk fioletowy uważany jest przez leśników za szkodnika drewna. Inni przedstawiciele rodzaju Callidium występujący w Polsce Obok zagwoździka fiołkowego w Polsce występują jeszcze dwaj inni przedstawiciele rodzaju Callidium. Najbardziej podobny do zagwoździka fiołkowego jest Callidium aeneum charakteryzujący się pomarszczonymi pokrywami i metaliczno-zielonym ubarwieniem. Nieco bardziej od zagwoździka fiołkowego odróżnia się Callidium coriaceum mający brunatne ubarwienie.
Kołatek uparty
Czym jest kołatek uparty? Kołatek uparty (Anobium pertinax) jest chrząszczem zaliczanym do rodziny kołatkowatych. Ze względu na to, że często pojawia się w mieszkaniach bywa on również nazywany kołatkiem mieszkaniowym. Jak wygląda kołatek uparty? Osobniki dorosłe kołatka upartego mają od 4 do 4,5 milimetrów długości. Są one owłosione, ale włosy znajdujące się na powierzchni ich ciał są krótkie i jest ich niewiele. Czułki kołatka upartego składają się z 11 członów. Ciało kołatka upartego jest czarnobrunatne. Jak odróżnić samca kołatka upartego od samicy kołatka upartego? Samice i samce kołatka upartego odróżnić można od siebie po budowie czułków. Trzy ostatnie spośród nich u samców są dłuższe niż jest to w przypadku samic. Występowanie kołatka upartego Kołatek uparty jest owadem o wyjątkowo szerokim zakresie występowania. Spotykany jest w całej Europie, na Kaukazie, na Syberii oraz na Dalekim Wschodzie. Północna granica zasięgu występowania kołatka upartego sięga daleka za koło podbiegunowe. Zwierzęta charakteryzujące się tak szerokim zakresem występowania nazywamy zwierzętami kosmopolitycznymi. Rozmnażanie się kołatka upartego Osobniki dorosłe kołatka upartego pojawiają się od kwietnia do czerwca. Jaja składane są przez samice w szczelinach drewna oraz w otworach wylotowych pozostawionych przez opuszczające drewno osobniki dorosłe kołatków upartych. Samice kołatka starannie wybierają drewno w którym składane są przez nie jaja. Składane są one na drewnie zagrzybiałym i zawilgoconym znajdującym się w dolnych partiach budynków. Najczęściej jest to drewno z którego zbudowane są legary lub podłogi. Drewno znajdujące się w tego typu miejscach zapewnia optymalne warunki dla rozwoju larw kołatka upartego. Larwy kołatka upartego żerują w bielu zainfekowanym przez grzybnie. W pojedynczym fragmencie drewna może jednocześnie rozwijać się wiele pokoleń kołatka upartego. Żerowiska kołatka upartego łatwo pomylić z żerowiskami jego bliskiego, a jednocześnie niezwykle pospolitego krewniaka czyli kołatka domowego. Drążone przez larwy kołatka upartego chodniki mają do 3 milimetrów szerokości. Wypełnione są one mączką drzewną oraz spłaszczonymi grudkami odchodów. Pod koniec swojego rozwoju larwy kołatka upartego budują kolebki poczwarkowe, których długość wynosi od 4 do 10 milimetrów. Kolebka poczwarkowa umieszczona jest prostopadle do powierzchni drewna. Przepoczwarzenie kołatka upartego ma miejsce jesienią niemniej osobniki dorosłe kołatka upartego pozostają w kolebkach poczwarkowych aż do wiosny i dopiero wtedy opuszczają one drewno. Zniszczenia powodowane przez kołatka upartego Kołatek uparty jest groźnym szkodnikiem wtórnym drewna budowlanego. Na szczęście nie atakuje on zdrowego drewna, a jedynie drewno wilgotne i zainfekowane przez grzyby. W związku z tym jego pojawieniu się w domu można łatwo zapobiec przeprowadzając budowę domu w zgodzie ze sztuką budowlaną w tym zwłaszcza używając do budowy odpowiednio wysuszonego drewna. W lasach będących pierwotnymi miejscami występowania kołatka upartego straty powodowane przez tego owada nie są duże. Największe straty kołatek uparty powoduje w drewnie iglastym. W drewnie drzew liściastych powodowane przez niego zniszczenia są rzadsze ponieważ rzadziej w nim żeruje.
Miazgowiec brunatny
Jak wygląda miazgowiec brunatny Osobniki dorosłe miazgowca brunatnego mają od 3 do 7 milimetrów długości. Ciała miazgowców brunatnych są spłaszczone i czerwono-brązowe. Czułki miazgowców brunatnych składają się z 11 elementów spośród których dwa ostatnie tworzą buławkę. Białe larwy miazgowca brunatnego mają do 6 milimetrów długości. Otwory oddechowe larw znajdują się na boku ostatniego segmentu ich ciał. Przypominają one żółtawe plamy. Gdzie występuje miazgowiec brunatny Pierwotnie miazgowiec brunatny występował jedynie w rejonach tropikalnych. Dopiero w połowie XIX wieku trafił on do Europy razem z importowanym z tropików drewnem. W jakim drewnie żeruje miazgowiec brunatny Miazgowiec brunatny żeruje w drewnie drzew liściastych takich jak między innymi jesion, dąb i limba. Często pojawia się on również w meblach. Miazgowiec brunatny jest groźnym szkodnikiem technicznym drewna. Rozwój miazgowca brunatnego Samice miazgowca brunatnego składają do 220 długich, wysmukłych jaj. Wylęg larw z jaj może nastąpić już po 3 dniach od ich złożenia, ale zazwyczaj następuje ono po upływie od 8 do 12 dni. Larwy miazgowca brunatnego mogą rozwijać się w drewnie o wilgotności wynoszącej od 8 do 32 %. Optymalna dla rozwoju larw miazgowca brunatnego wilgotność drewna wynosi od 10 do 20 %. Chodniki ryte są przez larwy miazgowca brunatnego wzdłuż włókien drewna. Wypełniane są one przez larwy miazgowca brunatnego za pomocą drobnej mączki. Ekskrementy larw miazgowca brunatnego są niemal niezauważalne. Żerowanie larw miazgowca brunatnego może doprowadzić do niemal całkowitego sproszkowania drewna w którym się ono odbywa. Larwa mizagowca brunatnego Długość stadium larwalnego miazgowca brunatnego uzależniona jest od warunków w których żyją larwy, a zwłaszcza od zawartości białka i skrobi w drewnie w którym żerują oraz od temperatury i wilgotności. Stadium larwalne miazgowca brunatnego trwa od 2 do 9 miesięcy, co jest okresem wyjątkowo krótkim jak na owada żywiącego się drewnem. Rzadko zdarza się aby rozwój larw drewnojada trwał zaledwie kilka miesięcy nawet w przypadku osobników żyjących w warunkach wyjątkowo sprzyjających ich rozwojowi. Poczwarka miazgowca brunatnego Stadium poczwarki miazgowca brunatnego trwa od 2 tygodni do 4 tygodni. Otwory wylotowe miazgowca brunatnego są stosunkowo niewielkie. Mają one od 1 do 2 milimetrów średnicy. Wyjątkowo silne narządy gryzące miazgowca brunatnego pozwalają mu na przegryzanie się przez materiały ochronne, którymi bywa okrywane drewno takie jak na przykład złoto, srebro, ołów lub skóra. Podczas wychodzenia z drewna miazgowce brunatne wypychają przez otwór trociny wymieszane ze swoimi odchodami. Odchody miazgowca są bardzo charakterystyczne dzięki czemu umożliwiają identyfikacje tego szkodnika. Odchody te przypominają talk lub puder podczas gdy odchody większości gatunków szkodników drewna są nieco grubsze i mają ziarnistą lub piaszczystą strukturę. Rójka i osobniki dorosłe miazgowca brunatnego Koniec rozwoju miazgowców brunatnych przypada na miesiące letnie począwszy od czerwca do sierpnia dzięki czemu szybko po wyjściu z drewna osobniki dorosłe mogą rozpocząć rójkę. Samice miazgowca brunatnego składają jaja w naczyniach bieli. Jaja mogą być przez nie składane pojedynczo lub w grupach. Jeśli dane drewno jest pomalowane może to utrudniać składanie jaj, ale samice mają na to sposób polegający na składaniu jaj w otworach wyjściowych przez które osobniki dorosłe miazgowców opuszczały drewno. Osobniki dorosłe miazgowca brunatnego żyją od 3 do 6 tygodni. Prowadzą one nocny tryb życia.
