Zmorsznik Czerwony
Zmorsznik Czerwony – morfologia, występowanie, rozwój szkodnika. Czym jest zmorsznik czerwony Zmorsznik czerwony jest owadem z rodziny kózkowatych (Cerambycidae). Zmorsznik czerwony to najpowszechniejszy spośród przedstawicieli tej rodziny występujących na terenie naszego kraju. Zmorsznik czerwony zaliczany jest do rodzaju Stictoleptura. Obok zmorsznika w Polsce występuje jeszcze 5 gatunków owadów zaliczanych do tego rodzaju w tym miedzy innymi zmorsznik paskoczułki. Morfologia zmorsznika czerwonego Chrząszcze zmorsznika czerwonego mają od 10 do 20 milimetrów długości. Pomiędzy samicami i samcami zmorsznika występuje znaczny dymorfizm płciowy. Samce zmorsznika czerwonego są smuklejsze od samic, a ich ciało zwęża się ku tyłowi. Samice zmorsznika czerwonego są znacznie bardzie masywne od samców zmorsznika czerwonego. Istotne różnice pomiędzy samcami i samicami dotyczą również ubarwienia. Ciało samców włączając w to przedplecze jest czarne z wyjątkiem żółto-brunatnych pokryw i zółto-czarnych nóg. Ciało samic zmorsznika czerwonego jest czarne z wyjątkiem czerwonych pokryw i przedplecza oraz czerwonawo-czarnych nóg. Występowanie zmorsznika czerwonego Zmorsznik czerwony jest pospolity na terenie całej Polski. Występuje głównie w lasach w tym zwłaszcza w lasach iglastych i mieszanych. Po za lasami często spotykany jest na terenie tartaków i innych miejsc powiązanych z obróbka drewna. Zmorzszniki czerwone preferują miejsca dobrze nasłonecznione stąd też ich duża obecność w tych częściach lasu do których docierają promienie słoneczne. Zmorszniki pojawiają się na leśnych polanach, w pobliżu umożliwiających promieniom słonecznym dotarcie do powierzchni leśnych dróg i w okolicach leśnych obrzeży. W tego typu miejscach często widuje się zmorszniki czerwone wygrzewające się w słońcu na dużych liściach krzaków takich jak na przykład krzaki jeżyn i malin i czyszczące swoje czułki oraz stopy przednich nóg. Rozwój zmorsznika czerwonego Dorosłe chrząszcze zmorsznika czerwonego pojawiają się już w czerwcu i można je obserwować do września, ale najliczniej pojawiają się w lipcu i w sierpniu. Samce zmorsznika czerwonego pojawiają się wcześniej od samic. Osobniki dorosłe zmorsznika czerwonego odżywiają się pyłkiem kwiatowym umożliwiającym im zdobycie energii niezbędnej do rozmnażania się. Kopulacja zmorszników czerwonych najczęściej następuje na starych lub martwych, wilgotnych lub przegrzybiałych pniach i pniakach drzew iglastych zwłaszcza sosen i świerków. Po zakończeniu kopulacji samice zmorszników przeszukują powierzchnie pnia na którym odbywała się kopulacja w poszukiwaniu szparek i szczelin. Po odnalezieniu odpowiedniej szczeliny samica zmorsznika czerwonego wsuwa do niej pokadełko i składa w szczelinie jajeczka po czym kontynuuje poszukiwanie kolejnych szczelin w których będzie mogła złożyć jajeczka. Pojedyncza samica zmorsznika czerwonego składa około 700 jaj. Po kilkunastu dniach ze złożonych przez samicę zmorsznika czerwonego jaj wylegają się larwy. Larwy zmorsznika czerwonego drążą w drewnie kręte nieregularne chodniki. Odżywiają się martwym drewnem oraz grzybnią. Po zakończeniu trwającego około 2 lat rozwoju larwy powracają do powierzchniowej warstwy drewna w której rozpoczęły drążenie drewna i budują w niej kolebkę poczwarkową, a następnie przepoczwarzają się wewnątrz niej. Zagrożenia ze strony zmorsznika czerwonego Zmorsznik czerwony może być szkodnikiem niemniej generalnie pełni on w lasach pozytywną role ponieważ pomaga w rozkładzie martwego drewna. Zniszczeń dokonuje głównie w zawilgoconych i zagrzybionych drewnianych budynkach wykonanych niezgodnie ze sztuką budowlaną. Przykładem miejsc w których działalność zmorsznika czerwonego stanowi poważny problem są baraki znajdujące się na terenie Muzeum Państwowego Oświęcim-Brzezinka.
Tykotek Rudowłos
Tykotek rudowłos – szkodnik z rodziny kołatkowatych Tykotek rudowłos to chrząszcz z rodziny kołatkowatych z rzędu chrząszczy, który występuje na terenach Europy oraz na bliskim wschodzie. Stanowi on zagrożenie dla drewna drzew liściastych takich jak dąb czy olcha, które jest przeważnie martwe lub zgrzybiałe. Morfologia tykotka rudowłosego Dorosły chrząszcz tykotka rudowłosego ma długość 7 milimetrów, a larwy tykotka rudowłosego mają do 11 mm długości. Chrząszcze mają cylindryczne ciało oraz małe głowy. Ciało długości od 5 do 9 mm, czarne, pozbawione metalicznego połysku, opatrzone plamkami jasnych, przylegających i krótkich włosków na bokach przedplecza i pokrywach. Człony czułków od szóstego do ósmego znacznie dłuższe niż szersze. Pierwszy segment odwłoka na tylnej krawędzi nieco wygięty. Tykotek rudowłos jako szkodnik drewna – żerowanie insekta Tykotek rudowłosy żeruje w starym drewnie wierzb i dębów, meblach i drewnianych konstrukcjach. Owad ten często występuje w domach w których zazwyczaj występuje odkąd zostały one wybudowane. W jelitach tykotka rudowłosego znajdują się rozbijające znajdującą się w drewnie celulozę mikroorganizmy pomagające mu trawić drewno. Rozwój tykotka rudowłosego W okresie godowym samiec tykotka rudowłosego zwabia samicę chrząszcza uderzając głową o drewno, wywołując przy tym charakterystyczny dźwięk przypominający tykanie zegara. Stukanie to można usłyszeć w drewnianych elementach starych budynków w trakcie cichych letnich nocy. W przeszłości często zdarzało się, że te przypominające tykanie zegara dźwięki te były słyszane przez rodzinę w ciszy czekającej przy umierającym członku rodziny. Wiele osób przesądnie uważało, ze słyszą nie żerującego w drewnie chrząszcza lecz zegar śmierci. Stąd wzięła się angielska nazwa tego chrząszcza czyli Deathwatch beetle co można przetłumaczyć jako chrząszcz zegara śmierci. Dorosłe samice tykotka rudowłosego składają jaj w szczelinach drewna w którym żerować będą larwy. Obecność larw w drewnie trudno zauważyć aż do czasu gdy larwy zaczynają wychodzić z drewna zostawiając za sobą mające od 3 do 4 milimetrów średnicy otwory. Okres żerowania larw tykotka rudowłosego uzależniony jest od warunków. W niesprzyjających warunkach może trwać on nawet 10 lat. Osobniki dorosłe tykotka rudowłosego rzadko latają. W ostatnich latach ilość osobników tykotka rudowłosego stale spada ponieważ żeruje on w drewnie drzew liściastych, a nie coraz częściej wykorzystywanym w ostatnich latach drewnie drzew iglastych.
Skórnik Kolczatek
Charakterystyka: Dorosły osobnik: Ciało o długości 5,5 – 10 mm, pokryte jest czarnymi włoskami, pośród których pojawiają się pojedyncze włoski jaśniejsze. Pokrywy o prawie równoległych brzegach, zakończenie pokryw ząbkowane. Posiada 11-członowe czułki, zakończone 3-członową buławką. Larwa: Długość larwy może osiągnąć do 13 mm. Tuż po wylęgu ciało czerwonobrązowe, dorosła larwa jest koloru czarnego z czerwonym paskiem na grzbiecie. Spód ciała jest żółtobiały. Larwa pokryta włoskami. Na końcu odwłoka posiada skierowane w górę haki. Rozwój Samica skórnika kolczatka składa od 200 do 800 jaj, pojedynczo lub z złożach po 3-20 sztuk, bezpośrednio na pokarm. Rozwój zarodkowy trwa od 2 do 12 dni. Larwa przechodzi 6-7 linień. Pełny rozwój trwa około 55 dni, lecz ten czas ulega zmianie w zależności o warunków. Optymalne warunki do rozwoju to 30-35°C i 85% wilgotności powietrza. Po zakończeniu żerowania larwy drążą tunele w dostępnych materiałach: m. in drewnie, papierze a co większe larwy w plastiku. Występowanie Skórnik kolczatek jest gatunkiem kosmopolitycznym, obecnym na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. W Polsce bardziej pospolity w większych miastach i południowej części kraju. Żerowanie Skórnika Kolczatka Naturalnym żerowiskiem Skórnika kolczatka są ptasie gniazda oraz padlina. W środowisku człowieka zasiedla wszelkie produkty pochodzenia zwierzęcego, m. in. mięso, suszone ryby, ser, drób, boczek. W przypadku braku pokarmu mogą zjadać jaja własnego gatunku. Rodzaj wyrządzanych szkód ? Skórnik Kolczatek Szkodniki zasiedlone na produktach pochodzenia zwierzęcego zjadają, uszkadzają oraz zanieczyszczają wylinkami i odchodami. Włoski pokrywające ciało larwy mogą wywoływać alergię u niektórych zwierząt i ludzi. Insekty mogą przenosić zarazki chorobotwórcze. Oprócz produktów spożywczych larwy podczas wędrówek niszczą też drewno konstrukcyjne i opakowania. Zastosowanie skórnika kolczatka w muzeach i na uniwersytetach Skórnik kolczatek znalazł zastosowanie w muzeach i na uniwersytetach, gdzie jest wykorzystywany do usuwania resztek mięsa z kości przeznaczonych na eksponaty. Naturalne działanie skórnika w wielu przypadkach okazuje się być bardziej precyzyjne i bezpieczne od środków chemicznych, które mogą uszkodzić wewnętrzną strukturę kośćca. Jeden żuk jest w stanie zjeść tygodniowo do 4 kg padliny. Praktyka czyszczenia szkieletów przy użyciu tej metody znana jest już od ponad 150 lat.
Tykotek Pstry
Charakterystyka: Dorosły osobnik: Dorosłe chrząszcze mają średnio 6 mm(5-9mm) długości. Ciało brunatnej barwy, ale krótkie, przylegające, jaśniejsze włoski tworzą na powierzchni pokryw i przedplecza plamiste skupienia. Szkodnik posiada nitkowate, jedenastoczłonowe czułki, z ostatnimi członami wyraźnie większymi. Pierwszy segment odwłoka na tylnej krawędzi nieco wygięty Larwa: Larwa o długości do 10mm, barwy białej, wygięta łukowato. Na bokach oznaczającej się głowy znajdują się dwie czarne plamki. Na bokach i grzbietowej stronie dziewiątego segmentu odwłoka oraz w okolicy otworu odbytowego występują drobne kolce. Rozwój Tykotka Pstrego Dorosłe chrząszcze żyją na wolności do kilku tygodni, pojawiają się u schyłku kwietnia do czerwca. Łatwo zanotować ich obecność dzięki charakterystycznym dźwiękom „kołatania”. Samica składa przeciętnie 50-60 jaj, wybierając takie miejsca jak szpary w drewnie czy postrzępione włókna powierzchni drewna. Po około 3-5 tygodniach wylęgają się larwy. Przepoczwarzają się od końca lata do jesieni. Zimę spędzają w kolebkach poczwarkowych i wylatują na wiosnę. Cykl rozwojowy tykotków trwa co najmniej dwa lata, lecz nierzadko się wydłuża do kilku lat, w zależności od temperatury i wilgotności drewna. Najszybciej larwy rozwijają się w temperaturze 20-25 stopni Celsjusza i wilgotności względnej powietrza 80% co dopowiada wilgotności drewna około 20%. Rozwój larw jest stymulowany poprzez rozluźnienie struktury drewna i podwyższenie jego wilgotności na skutek działalności grzybów rozkładających drewno. Występowanie Tykotek Pstry występuje na terenie całej Europy, znany również w Algierze, Nowej Kaledoni oraz USA. Początkowo występował w dużych ilościach w Europie Zachodniej, skąd został przemieszczony do nowych lokalizacji wraz z materiałem budowlanym i meblami. W Polsce jest szczególnie liczny w okolicach o podwyższonej wilgotności powietrza. Żerowanie Naturalnym miejscem żerowania larwy tego szkodnika są dęby, buki, olchy oraz inne drzewa liściaste, a czasami i iglaste. W środowisku człowieka spotykany w drewnianych budowlach i konstrukcjach dachowych. Początkowo żerowiska znajdują się na powierzchniowych warstwach drewna, ale z czasem ich ilość wzrasta, aż do całkowitego zniszczenia drewna. Wygryzane przez nie tunele są w przekroju okrągłe, o średnicy ok. 4 mm. W Polsce jego obecność na przestrzeniach zamieszkanych jest niejednolita, Jego żerowiska bardzo często można spotkać w północno-wschodniej części naszego kraju oraz okolicach górskich, rzadko spotykany jednak w budowlach centralnej Polski. Rodzaj wyrządzanych szkód Mimo powszechnego występowania w lasach, gdzie zasiedla zwykle stare i rozkładające się pnie, nie powoduje tam istotnych strat. Żerując jednak na terenie zamieszkałym przez człowieka, potrafi wyrządzić duże szkody. Jest jednym z najgroźniejszych szkodników drewna w starych, zabytkowych obiektach i muzealnictwie. Szkodnik spotykany w drewnianych budowlach, konstrukcjach dachowych, w starych rzeźbach, ikonach oraz drewnianych sprzętach, szczególnie mieszczących się w pomieszczeniach nie ogrzewanych w zimie. Zwalczanie i zapobieganie szkodom Podstawowym sposobem na zminimalizowanie ryzyka szkód wywołanych przez Tykotka pstrego jest ochrona budynków przez zawilgoceniem. Trwałe zabezpieczenie uzyskuje się przez nasycenie drewna preparatami o działaniu grzybo i owadobójczym. Dezynsekcję drewnianych elementów przeprowadza się metodami chemicznymi lub fizycznymi.
Wyschlik grzebykorożny
Jest to gatunek z rodziny kołatkowatych i występuje głównie w Europie, Azji Mniejszej i Syberii. Najczęściej spotykany w odmianach drzew liściastych z których wytwarza się później meble, rzeźby i inne obiekty. Bardzo łatwo jest różnić samice od sama, dzięki dymorfizmowi płciowemu. W Polsce insekt ten występuje wszędzie tam gdzie znajdują się drzewa liściaste. Budowa i rozwój wyschlika Brązowe chrząszcze o długości ciała ok. 4 mm mają kuliście przedplecze. Na przedzie którego występują małe ząbki. Podstawową różnicą jest odmienny wygląd czułek u sama i samicy. On posiada je w kształcie grzebyków, ona ma czułki. Prowadzą dzienny tryb życia i często można spotkać je latające w ciągu dnia. Sami umieszcza swoje jaja w wydrążonym tunelu na głębokości ok. 10 mm w zależności od rodzaju drewna. Po złożenie jaj samica umiera i zamyka tym samym dostęp do miejsca złożenia potomstwa. Po upływie kilku dni z jaj wylęga się kolejne pokolenie które niszczy drewno i nie przypomina kształtek żadnego owada z rodziny kołatkowatych. Cykl rozwoju trwa dwukrotnie po nim osiągają wygląd dorosłego osobnika. Występowanie wyschlika Dorosłe owady drążą otwory o średnicy ok. 2 mm o krętych i zawiłych korytarzach. Są one wstanie żerować również w drzewach iglastych jednak z powodu braku odpowiednich możliwości składowania jaj nie wybierają właśnie tego gatunku drzewa. Odpowiada im bardziej struktura drzew liściastych. Często podczas określania gatunku jaki niszczy element drewniany są mylone z kołatkiem pospolitym z powodu podobnych pozostałości w kanałach. Różnica jest jednak zauważalna przy gęstości pozostałości w tych właśnie ścieżkach – którą na pewno nie przeoczy doświadczony pracownik firmy DDD. Zwalczanie wyschlika Istnieją gatunki drzew, które odstraszają owady z rodziny chrząszczy jednak jego zastosowanie często jest nie możliwe i nie praktyczne. Najważniejsze jest zabezpieczenie drewna już przed samym procesem wykorzystania, ponieważ później walka z tymi insektami jest bardzo trudna. Stosuje sie w tym celu odpowiednie środki chemiczne które pozwalają tępić tego szkodnika. Zabiegi interwencyjne W razie już występowania szkodników drewna, należy zastosować jedna z nowoczesnych metod ich zwalczania stosowana od jakiegoś czasu. Pierwsza z nich do fumigacja: zastosowanie odpowiednich gazów, które wnikają w szczeliny drewna i pozwalają w wysokim stopniu likwidować zagrożenie ze strony robaków. Następną metodą jest zastosowanie środków chemicznych pod ciśnieniem co pozwoli wtłoczyć odpowiednią dawkę substancji i wypełnić całe korytarze niechcianych gości. Zabieg ten również jest bardzo skuteczny lecz wymaga ingerencje w strukturę drewna poprzez wykonanie odpowiednich nawicertów.
Stukacz świerkowiec
CHARAKTERYSTYKA Stukacz świerkowiec (Ernobius mollis) rozprzestrzeniony jest w całej Europie i na Syberii. W Polsce należy do najpopularniejszych kołatków. Chrząszcz długości 4-6 mm, brunatny z wyjątkiem jaśniejszej tarczki. Larwa długości 9 mm – biała. Chrząszcze pojawiają się od połowy maja do końca lipca. Samica składa do 30 jaj. ZAGROŻENIA Rozwija się na martwych drzewach iglastych, na nie okorowanym drewnie leżącym, jak i na wyrobach z drewna, na których pozostały nawet małe fragmenty kory. Największe szkody stukacz wyrządza w muzeach i laboratoriach.
Krokwiowiec piłkorożny
CHARAKTERYSTYKA Krokwiowiec piłkorożny (Priobium carpini) występuje w całej Europie, w Polsce na terenie całego kraju. Spotkać go można w zagrzybionym drewnie budynku oraz w lesie. Ciało długości 3-5 mm, w kolorze ciemnobrunatnym. Larwa biała długości do 9 mm. Chrząszcze roją się w lipcu i sierpniu. ZAGROŻENIA Atakują głównie zagrzybione drewno budowli najchętniej górne partie (sufity, konstrukcje dachowe). Krokwiowiec w naszym domu nie wyrządza dużych szkód, przyspiesza jedynie proces rozpadu zagrzybionego drewna.
Kornik drukarz
Charakterystyka Kornikowate-Scolytidae to najbardziej popularny gatunek szkodników drewna na świecie. Powszechnie nazywa się nimi wszelkiego rodzaju szkodniki atakujące wyroby z drewna należy jednak zaznaczyć, że atakują one głównie osłabione drzewostany. Długość ciała waha się od 1 mm do 9 mm. Larwy kornikowatych są barwy białej z żółto-brunatną głową. W Polsce występuję 107 gatunków kornikowatych. Chrząszcze roją się w ciepłe, słoneczne dni od marca do połowy lipca. Kornikowate żerują zwykle na określonych roślinach żywicielskich, zasiedlając tylko pewne partie drzewa np. korzenie. Zagrożenia Pospolity w Polsce kornik drukarz atakuje głównie świerk, rzadziej sosnę i modrzew. Ze względu na skłonność do masowego występowania powodują bardzo duże szkody gospodarcze.
Spuszczel pospolity
Spuszczel pospolity Chrząszcz o rozmiarach od 7 do 21 mm. Ciało krótko owłosione, barwy jasno lub ciemnobrunatnej do czarnej. Na przedpleczu posiada dwa lśniące guzy, a na pokrywach szare paski. Samca od samicy możemy rozróżnić po dłuższych czułkach sięgających do połowy jego ciała . Larwa spuszczela osiąga długość 30mm, jest biała i posiada trzy pary nóg tułowiowych. Poczwarka kształtem przypomina chrząszcza i również jest biała. Rozwój Spuszczela Pospolitego Chrząszcze roją się od czerwca do sierpnia, a w pomieszczeniach ogrzewanych nawet zimą. Szkodniki wychodzą z drewna w najcieplejszej porze dnia. Zapłodniona samica składa od 200 do 500 jaj. W sprzyjających warunkach larwy lęgną się już po kilku, kilkunastu dniach. W sośnie i modrzewiu drążą korytarze w bielu, a w świerku i jodle także w głębszych partiach. Chodniki w przekroju mają kształt owalu i rozmiar około 7 mm. Żerowisko spuszczela wypełnia mączka drzewna oraz walcowe ekskrementy. W elementach drewnianych zlokalizowanych w zamkniętych pomieszczeniach spuszczel żeruje w zewnętrznych warstwach drewna. W zewnętrznych ścianach budynków i wolnostojących słupach żerowiska znajdują się znacznie głębiej. W zależności od warunków zewnętrznych rozwój trwa najczęściej od 3 do 6 lat. Idealna temperatura to 28-30*C, a wilgotność pomiędzy 26-50% . Larwa przepoczwarza się w poszerzonym końcu chodnika. Po kilkunastu dniach lgnie się chrząszcz, który wydostaje się na zewnątrz, wygryzając owalne otwory. Chrząszcze żyją na wolności kilkanaście dni. Występowania Spuszczela Spuszczel pospolity rozprzestrzenił się w Europie, Afryce Północnej, kontynencie azjatyckim, Ameryce Północnej , Afryce Południowej, Australii, Nowej Zelandii, a także w niektórych rejonach Ameryki Południowej. Szkodnik transportowany był do nowych lokalizacji wraz z drewnem. W Polsce spotykany najczęściej w nizinach w najcieplejszych regionach kraju. Żerowanie Spuszczela Pospolitego Spuszczel domowy zasiedla martwe, suche, najczęściej już przerobione drewno. Upodobał sobie gatunki iglaste. Występuje w drewnianych elementach budynków, słupach wolnostojących, meblach itp. Rodzaj Wyrządzonych Szkód Spuszczel pospolity jest jednym z najgroźniejszych szkodników drewna. Atakuje przez pokolenia aż do całkowitego zniszczenia zainfekowanego materiału. Znane są przypadki, w których nawet 9 letnie konstrukcje dachowe zawalają się na skutek zniszczeń wyrządzonych przez tego szkodnika. Zapobieganie Szkodnikom W celu uniknięcia zainfekowania drewna przez szkodniki drewna należy je odpowiednio zaimpregnować. Gdy jednak dojdzie do porażenia drewna przez owady należy podjąć z nimi walkę. Wyróżniamy metodę chemiczną i fizyczną . W przypadku tej pierwszej stosuje się zabieg , który nazywa się fumigacją (gazowaniem) . Metoda ta bardzo dobrze zwalcza szkodniki drewna. Gaz wnika w strukturę drewna , szybko zabijając larwy oraz dorosłe osobniki, po czym utlenia się i nie pozostawia śladu. Warunkiem wykonania fumigacji jest możliwość ewakuacji obiektu. W przypadkach, w których jest to niemożliwe stosuje się metodę fizyczną polegającą na wygrzewaniu drewna mikrofalami do temperatury około 60*C , w której owady podlegają denaturacji. Alternatywną techniką jest iniekcja ciśnieniowa wykonywana przy użyciu wysokiej wydajności pomp iniekcyjnych/ ciśnieniowych poprzez wtłaczanie preparatów w przygotowane wcześniej otwory.
Miazgowiec parkietowiec
Charakterystyka Chrząszcz z rodziny miazgowcowatych (lyctidae) długość 2-5 mm, maja ciało wydłużone o równoległych bokach, delikatnie spłaszczone, drobno owłosione. Posiadają czułki. Barwa miazgowców jest od jasno-brunatnej po ciemno- czerwono-brunatne. Larwy maja ciało mięsiste w kolorze białawym, łukowato zgiete drobno owłosione z trzema parami nóg, długość około 6 mm. Występują w drewnie twardym (dąb, jesion, mahoń, orzech). Liczne gatunki miazgowców żyją w lasach gdzie mają odpowiedni pokarm(bogaty w skrobie) w martwych konarach lub gałęziach drzew, szkodniki występują także w pociętych drewnianych belach. Zagrożenia Wyrządza bardzo dotkliwe szkody, niszcząc bielaste drewno dębowe i jesionowe, stanowiące wystrój wnętrz (parkiety, meble). Niszczy również składowany okrągły i przetarty materiał. Zasiedla drewno bielu przez wiele pokoleń, aż do zupełnego zniszczenia.
