Czym są palety?
Palety to podniesione platformy których przeznaczeniem jest składowanie i przenoszenie towarów. Palety najczęściej wykonywane są z drewna. Na paletach układa się różnego rodzaju towary, które transportowane są wspólnie. Palety mogą być łatwo transportowane i podnoszone przy pomocy wózków widłowych. Palety obok kontenerów, wózków widłowych, zunifikowanych kontenerów i długiego szeregu innych usprawnień w znaczący stopniu ułatwiły transport dużych ilości towarów na większe odległości.
Jak wspominaliśmy palety wykonywane są z drewna. Niestety istnieje szereg owadów żerujących w drewnie. Nie omijają one również drewna z którego wykonane są palety. Ponieważ palety często przemieszczane są na duże odległości stanowią one doskonałą drogę rozprzestrzeniania się żerujących drewnie owadów. Dzięki paletom owady żerujące w drewnie mogą rozprzestrzeniać się na ogromne odległości na które nigdy nie rozprzestrzeniły by się gdyby nie żerowanie w paletach. Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się szkodników drewna poprzez palety drewniane przyjęto standard ISPM 15 mający na celu zapobieżenie rozprzestrzenianiu się szkodników drewna. Podstawowym celem tego standardu jest ochrona przed szkodnikami drewna żywych drzew. Palety poddane fumigacji nazywane są również paletami fitosanitarnymi, paletami IPCC lub paletami fumigowanym.
Istnieje wiele rodzajów zabiegów, które można wykorzystać aby drewno wykorzystywane do produkcji palet spełniło parametry normy ISPM 15. Należą do nich między innymi konwencjonalne zabiegi z wykorzystaniem pary, chemiczna impregnacja w warunkach wysokiego ciśnienia i temperatury, grzanie objętościowe z użyciem mikrofal lub fal radiowych i suszenie komorowe.
W celu spełnienia wymagań standardu ISPM 15 najczęściej stosowane są metody polegające na podgrzaniu drewna z którego wykonane będą palety. Podgrzanie drewna z którego wykonane są palety prowadzi do denaturacji białka z którego zbudowane są żerujące w nim owady. Denaturacja białka owadów prowadzi do ich śmierci. Denaturacja białka owadów następuje w ściśle określonej temperaturze. Oznacza to, że jeśli w celu zwalczenia owadów żerujących w drewnie stosujemy metody termiczne powinniśmy podgrzać całą objętość drewna do odpowiednio wysokiej temperatury. Tylko wtedy zabieg zwalczania owadów w drewnie używanym do produkcji palet metodą termiczną będzie w pełni skuteczny. Podgrzanie drewna do odpowiednio wysokiej temperatury daje 100 % pewność, że wszystkie żerując w nim owady zostaną wyeliminowane.
Wiąże się to z koniecznością wykonywania stałych pomiarów temperatury poddawanego zabiegowi termicznemu drewna. Pomiary powinny być wykonywane miejscu w którym jego nagrzewanie będzie trwać najdłużej. Niestety ustalenie jaki to będzie punkt nie jest łatwe. Uzależnione jest to od długiej listy czynników wśród których znajduje się między innymi: rodzaj zastosowanego procesu, rozkładu temperatur w drewnie przed rozpoczęciem nagrzewania i wilgotność drewna. Ponieważ temperatura i wilgotność poszczególnych części drewna zazwyczaj nie różnią się znacząco między sobą zazwyczaj zasadnicze znaczenie dla faktu który z punktów drewna jest odpowiedni do wykonywania pomiarów ma zastosowana metoda przeprowadzania zabiegu. W przypadku grzania objętościowego drewna wielkogabarytowego najzimniejszy jest rdzeń drewna. Zazwyczaj w celu odpowiedniego przeprowadzenia pomiaru temperatury konieczne jest wykonywanie pomiarów przy pomocy kilku czujników temperatury. Pozwala to też na wykrycie ewentualnych awarii czujników. Metalowe osłony czujników nie mogą być zbyt duże ponieważ mogłoby to zakłócić rzetelność wykonywanych przy ich pomocy pomiarów temperatury drewna do produkcji palet. Czujniki nie powinny być umieszczane zbyt blisko końców poddawanego zabiegowi drewna. Nie powinno się ich umieszczać bliżej niż 30 centymetrów od końca drewna. Jedynie w przypadku niewielkich fragmentów drewna w których każde miejsce znajduje się bliżej któregoś z końców niż 30 centymetrów możliwe jest odejście od tej zasady. Czujniki powinny sięgać aż do rdzenia drewna. Otwory w drewnie przeznaczonym do produkcji palet w których umieszczane są czujniki powinny zostać w odpowiedni sposób uszczelnione. Pomiar temperatury ogrzewanego drewna powinien być przeprowadzany nie rzadziej niż raz na 5 minut. Aby zabieg wygrzewania termicznego był skuteczny w trakcie zabiegu drewno musi utrzymywać temperaturę wynoszącą co najmniej 56°C przez co najmniej 30 minut.
Fumigacja palet drewnianych może być również przeprowadzana poprzez grzanie objętościowe. Ta metoda fumigacji międzynarodowej palet oznaczana jest kodem DH. Podczas grzania objętościowego materiał podgrzewany jest przez 1 minutę do temperatury 60 stopni Celsjusza.
Komora grzewcza w której przeprowadzany jest zabieg fumigacji eksportowej drewna na palety musi być dobrze izolowana i szczelna. Wokół poddawanej fumigacji eksportowej pryzmy powinien zostać zapewniony odpowiedni przepływ powietrza umożliwiający nagrzanie całej poddawanej zabiegowi objętości drewna do odpowiedniej temperatury. W tym celu komora w której przeprowadzana jest fumigacja eksportowa palet powinna być wyposażona w deflektory i wentylatory, a drewno powinno zostać do niej załadowane w odpowiedni sposób. Pomiędzy poszczególnymi kawałkami drewna powinny znajdować się przekładki, które umożliwią przepływ drewna pomiędzy ogrzewanymi elementami drewna.
Zdarzają się sytuacje, gdy do transportu międzynarodowego używane są palety niespełniające wymagań standardu ISPM 15. W takim przypadku mogą one zostać zutylizowane. Najczęściej stosowanymi metodami utylizacje drewna na palety niespełniającego wymagań standardu ISPM 15 są spalenie, głębokie zakopanie oraz przetworzenie na płyty OSB.
Standard ISPM 15 reguluje użycie palet w międzynarodowej wymianie handlowej. Drewno spełniające wymagania standardu ISPM 15 musi zostać okorowane, muszą na nim zostać przeprowadzone zabiegi zwalczające szkodniki oraz naniesione oznaczenia potwierdzające spełnianie przez nie wymagań standardu ISPM 15. Za nanoszenie oznaczeń i przeprowadzanie zabiegów odpowiedzialne są krajowe organizacje ochrony roślin w państwach zajmujących się importem i eksportem. W Polsce taką organizacją jest Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
Oprócz palet drewnianych standard ISPM 15 obejmuje również wszelkiego rodzaju materiał opakowaniowy taki jak na przykład pudła, klatki, skrzynki i szpule do nabijania kabli.
Istnieją trzy etapy produkcji spełniającego wymagania standardu ISPM 15 materiału opakowaniowego:
Podstawowym wymogiem, który powinny spełniać palety zgodne ze standardem ISPM 15 jest to by były one wykonane z okorowanego drewna. Standard ISPM 15 dopuszcza występowanie na drewnie fragmentów kory o szerokości nie przekraczającej 3 centymetrów. Jeżeli szerokość danego fragmentu kory przekracza 3 centymetry powinien być on mieć powierzchnię nie większą niż 50 centymetrów kwadratowych. Okorowanie może nastąpić za równo przed jak i po właściwym zabiegu mającym na celu wyeliminowanie ewentualnych szkodników żerujących w paletach.
Audyty kontrolne fumigacji palet na eksport przeprowadzane są przez instytut technologii drewna. Instytut ten regularnie aktualizuje Krajowy Rejestr Firm Spełniających Warunki Produkcji Materiałów Opakowaniowych z Drewna według standardu ISPM 15. Instytut technologii drewna opracował też warunki organizacyjno-techniczne, jakie powinna spełniać firma zwalczające organizmy szkodliwe w paletach drewnianych w sposób spełniający wymagania normy ISPM 15. Zgodnie z tymi zasadami firma spełniająca założenia standardu ISPM 15 powinna posiadać, albo dzierżawić sprzęt umożliwiający wygrzanie drewna do temperatury wynoszącej minimum 60 stopni Celsjusza. Pojemność posiadanego przez przedsiębiorstw urządzenia musi zapewniać wykonanie zaplanowanej ilości zabiegów. Po przeprowadzonym zabiegu wilgotność drewna powinna być nie wyższa niż 20 %, co pozwala na uniknięcie pleśnienia drewna. Wyniki pomiarów przeprowadzanych podczas wygrzewania drewna powinny być przechowywane przez co najmniej 12 miesięcy. Zalecenia instytutu technologii drewna obejmują również właściwe metody mierzenia temperatury w drewnie oraz uniemożliwiające przypadkowe użycie do produkcji palet niepoddanego procesowi wygrzewania drewna.
Palety na eksport muszą zostać oznakowane we właściwy sposób potwierdzający ich zgodność ze standardem ISPM 15 oraz identyfikujący kraj producenta, producenta lub wykonawcę i rodzaj zastosowanego zabiegu. Oznaczenia potwierdzające zgodność palet ze standardem ISPM 15 powinny być czytelne i widoczne gołym okiem. Mają one prostokątny kształt. Po lewej stronie oznaczenia znajduje się logo IPCC. Od pozostałych znaków oddzielone jest ono pionową linią. Pomiędzy kodem kraju, a kodem producenta umieszczony jest myślnik. Poniżej kodu producenta umieszczony jest symbol informujący o zastosowanej metodzie obróbki drewna. Oznakowanie stwierdzające spełnianie przez produkt wymagań standardu ISPM 15 powinno znajdować się przynajmniej w dwóch miejscach znajdujących się po przeciwnych stronach palety poddanej fumigacji zgodnej ze standardem ISPM 15. Niewskazane jest wykonywanie oznaczeń przy wykorzystaniu koloru czerwonego lub pomarańczowego ponieważ barwy te wykorzystywane są do oznaczania materiałów niebezpiecznych.
Oznakowanie stwierdzające spełnianie przez palety wymagań standardu ISPM 15 jest powszechnie znane na całym świecie. Czasami istniej konieczność ponownego wykonania zabiegu fumigacji eksportowej palet. W takiej sytuacji należy usunąć znajdujące się na drewnie oznaczenia potwierdzające jego zgodność ze standardem ISPM 15 i nanieść nowe oznaczenia. Usunięcie oznaczeń, ponowna fumigacja eksportowa palet oraz naniesienie oznaczeń są obowiązkowe jeżeli wymienione ma zostać co najmniej 1/3 drewna z którego wykonana jest paleta.
