Kołatek uparty (Anobium pertinax) jest chrząszczem zaliczanym do rodziny kołatkowatych. Ze względu na to, że często pojawia się w mieszkaniach bywa on również nazywany kołatkiem mieszkaniowym.
Osobniki dorosłe kołatka upartego mają od 4 do 4,5 milimetrów długości. Są one owłosione, ale włosy znajdujące się na powierzchni ich ciał są krótkie i jest ich niewiele. Czułki kołatka upartego składają się z 11 członów. Ciało kołatka upartego jest czarnobrunatne.
Samice i samce kołatka upartego odróżnić można od siebie po budowie czułków. Trzy ostatnie spośród nich u samców są dłuższe niż jest to w przypadku samic.
Kołatek uparty jest owadem o wyjątkowo szerokim zakresie występowania. Spotykany jest w całej Europie, na Kaukazie, na Syberii oraz na Dalekim Wschodzie. Północna granica zasięgu występowania kołatka upartego sięga daleka za koło podbiegunowe. Zwierzęta charakteryzujące się tak szerokim zakresem występowania nazywamy zwierzętami kosmopolitycznymi.
Osobniki dorosłe kołatka upartego pojawiają się od kwietnia do czerwca.
Jaja składane są przez samice w szczelinach drewna oraz w otworach wylotowych pozostawionych przez opuszczające drewno osobniki dorosłe kołatków upartych. Samice kołatka starannie wybierają drewno w którym składane są przez nie jaja. Składane są one na drewnie zagrzybiałym i zawilgoconym znajdującym się w dolnych partiach budynków. Najczęściej jest to drewno z którego zbudowane są legary lub podłogi. Drewno znajdujące się w tego typu miejscach zapewnia optymalne warunki dla rozwoju larw kołatka upartego.
Larwy kołatka upartego żerują w bielu zainfekowanym przez grzybnie. W pojedynczym fragmencie drewna może jednocześnie rozwijać się wiele pokoleń kołatka upartego. Żerowiska kołatka upartego łatwo pomylić z żerowiskami jego bliskiego, a jednocześnie niezwykle pospolitego krewniaka czyli kołatka domowego. Drążone przez larwy kołatka upartego chodniki mają do 3 milimetrów szerokości. Wypełnione są one mączką drzewną oraz spłaszczonymi grudkami odchodów.
Pod koniec swojego rozwoju larwy kołatka upartego budują kolebki poczwarkowe, których długość wynosi od 4 do 10 milimetrów. Kolebka poczwarkowa umieszczona jest prostopadle do powierzchni drewna. Przepoczwarzenie kołatka upartego ma miejsce jesienią niemniej osobniki dorosłe kołatka upartego pozostają w kolebkach poczwarkowych aż do wiosny i dopiero wtedy opuszczają one drewno.
Kołatek uparty jest groźnym szkodnikiem wtórnym drewna budowlanego. Na szczęście nie atakuje on zdrowego drewna, a jedynie drewno wilgotne i zainfekowane przez grzyby. W związku z tym jego pojawieniu się w domu można łatwo zapobiec przeprowadzając budowę domu w zgodzie ze sztuką budowlaną w tym zwłaszcza używając do budowy odpowiednio wysuszonego drewna. W lasach będących pierwotnymi miejscami występowania kołatka upartego straty powodowane przez tego owada nie są duże. Największe straty kołatek uparty powoduje w drewnie iglastym. W drewnie drzew liściastych powodowane przez niego zniszczenia są rzadsze ponieważ rzadziej w nim żeruje.
Zobacz również:
